Protagoras

Protagoras was een Griekse sofist die in de 5e eeuw v. Chr. leefde. Zijn bekendste uitspraak is "De mens is de maat van alle dingen", waarmee hij bedoelde dat er niet zoiets als een objectieve waarheid bestaat, maar dat een stelling waar of onwaar is naar gelang de persoon die ze doet en onder welke omstandigheden. Waarheid is daarmee altijd betrekkelijk. In zijn dialoog Protagoras schrijft Plato hem de rol toe van de professionele sofist.

Protagoras wordt ook verondersteld in de oudheid een grote controverse te hebben veroorzaakt door zijn verklaring dat "de mens de maat van alle dingen is", door Plato geïnterpreteerd om te betekenen dat er geen absolute waarheid is dan dat wat individuen de waarheid achten. Dat concept van individuele relativiteit was voor die tijd revolutionair en stond in sterk contrast met andere filosofische doctrines die beweerden dat het universum gebaseerd was op iets objectiefs, buiten menselijke invloed of percepties.

Werk

Het werk van Protagoras is vrijwel geheel verdwenen. We bezitten tegenwoordig geen enkel volledig werk van deze sofist, noch een uittreksel van substantiële lengte. Het is door de teksten van andere oude schrijvers, vaak kritisch of bevooroordeeld, dat we tegenwoordig die van Protagoras kennen.

In totaal is onze kennis van deze filosoof gebaseerd op vijftig fragmenten en getuigenissen. Deze bronnen maken het mogelijk om een lijst op te stellen van de werken van de sofist, zijn belangrijkste werken te identificeren en citaten te reconstrueren waarvoor hij beroemd is uit de oudheid.

Diogenes Laërtius geeft ons een lijst van Protagoras' werken, bestaande uit twaalf titels:

Over erotische kunst
Over de strijd
Over de wetenschappen
Over de politieke grondwet
Over de ambitie
Over de deugden
Over de primitieve toestand van de mens
Over wat er gebeurt in Hades
Over de misdaden van de mens
Instructieboek
Rechtsactie betreffende zijn salaris
Antilogieën, boeken I en II